САКРАТАР,
(ад позналац. secretarius першапачаткова давераная асоба), урад у ВКЛ.
1) Службовая асоба ў канцылярыі ВКЛ, якая непасрэдна займалася справаводствам Вял. князя (караля) і прызначалася ім. Упершыню ўпамінаецца ў 1407, часам так называліся вялікакняскія пісары, як мяркуецца, найбольш заслужаныя зь іх. З 2-й пал. 16 ст. С. асобны ўрад, часам іх дзейнасьць не была зьвязаная проста са справаводствам (выконвалі абавязкі мернікаў, рэвізораў, паборцаў, памежных камісараў і інш.). Некат. С. вялі дакументацыю Рады Вялікага Княства Літоўскага, што пазьней рабілі рэгенты.
2) С. вялікі духоўны міністэрскі ўрад, асобны ад апарата канцлера і падканцлера ВКЛ. Утвораны на Сойме 1670. Прызначаўся каралём зь ліку духоўных асобаў, вёў сьпецыяльна даручаныя справы.
3) С. вялікі сьвецкі міністэрскі ўрад. У пач. 16 ст. з тытулам «найвышэйшага сакратара ВКЛ» выступаў пісар І.С.Сапега, як мяркуецца на ўзор адпаведнага ўрада ў Польскім Каралеўстве. Сталы ўрад С. вялікага сьвецкага ўстаноўлены на Каранацыйным сойме 1764.
© Валеры Пазднякоў, 2001.
Друкаваная версія: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 6. Кн. 1. Мн., 2001. С. 206207.