ГРЭКА-КАТАЛІЦКІЯ ЦЭРКВЫ.
Найбольш масавая рэлігійная канфэсія ў Беларусі ў канцы 18 ст. У 17941804 на Грэка-каталіцкую царкву зьдзейсьнены ціск і значная колькасьць цэркваў была далучана да праваслаўя. Найбольшая колькасьць далучана да праваслаўя прыходаў было ў 17941799, у 18001804 гэта былі адзінкавыя прыходы. У гэты ж час большая частка шляхецкіх родаў, якія спавядалі грэка-каталіцызм, далучыліся да рыма-каталіцызму.
У 1839 Грэка-каталіцкая царква была ліквідавана ў Заходніх губернях Расейскай Імперыі, усе вернікі далучаны да Праваслаўнай царквы. У 1875 Грэка-каталіцкая царква скасавана ў Царстве Польскім (Холмская епархія), у губернях Люблінскай, Ломжыцкай, Седлецкай і Сувалкаўскай. У склад трох апошніх губерняў ўваходзілі частка земляў былых Берасьцейскага, Гарадзенскага, Ковенскага паветаў і Жамойцкага ваяводзтва ВКЛ, якія былі ўключаныя пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай у склад Аўстрыі і Прусіі, і пагэтаму грэка-каталіцкія парафіі былі ўключаны ў склад Холмскай епархіі.
На 17721794 на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага існавалі гэткія грэка-каталіцкія епархіі:
1. Кіеўская метраполія (рэзідэнцыя мітрапаліта Вільня);
2. Полацкая, Віцебская і Мсьціслаўская архіепархія;
2. Уладзімерская (прыходы ў Польскім Каралеўстве і ВКЛ);
4. Смаленская і Северская архіепархія (прыходы ў Мсьціслаўскім ваяводзтве, Аршанскім і Рэчыцкім паветах, рэзідэнцыя архіепіскапа Вільня);
5. Пінская;
6. Холмская (прыходы ў Польскім Каралеўстве і ВКЛ);
7. Берасьцейская (епархія вылучана ў 1765 з Уладзімерскай і Берасьцейскай);
8. Тураўская (епархія вылучана ў 1790 з Пінскай і Тураўскай).
Сьпіс епархій даецца паводле старшынства біскупаў. Усіх грэка-каталіцкіх епархій у Рэчы Паспалітай было 11, у Польскім Каралеўстве было яшчэ 3 епархіі Луцкая; Львоўская, Галіцкая і Камянецкая (архіепархія); Перамышльская і Самборская.
Грэка-каталіцкія епархіі ў Заходніх губернях Расейскай Імперыі.
Інфармацыя будзе дададзена пазьней.
Тэрытар’яльна-адміністрацыйны падзел губерняў даецца на 1839 г.
БЕЛАСТОЦКАЯ ВОБЛАСЬЦЬ
ВІЛЕНСКАЯ ГУБЕРНЯ
ВІЦЕБСКАЯ ГУБЕРНЯ
МАГІЛЁЎСКАЯ ГУБЕРНЯ
МЕНСКАЯ ГУБЕРНЯ
МІТАЎСКАЯ ГУБЕРНЯ
Курляндыя
© Ўладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта, 2005, 2006.